Ο βυθισμένος κόσμος των αρχετύπων

Υπάρχουν μέσα στην ψυχή μας εικόνες, όπως αυτή της μητέρας, που βρίσκονται εκεί χαραγμένες ανεξίτηλα από την πρώτη στιγμή της γέννησής μας; Νέοι ερευνητές στρέφονται προς τα πίσω και αναγνωρίζουν ότι κάποιες από τις θεωρίες του Γιουνγκ, αν και δεν διατυπώθηκαν ποτέ με αυστηρά επιστημονικούς όρους, φαίνεται να επαληθεύονται. Υπάρχει, για παράδειγμα, κάτι σαν συλλογικό υποσυνείδητο, μια βάση δεδομένων που χρειάστηκε αιώνες για να συγκροτηθεί αλλά συνοδεύει πλέον κάθε ανθρώπινη ύπαρξη. Εκεί έχουν αποκρυσταλλωθεί πρότυπα ψυχονοητικής συμπεριφοράς και βρίσκονται τα θεμέλια πολλών εκδηλώσεων του ανθρώπου, όπως οι μύθοι, οι αριθμοί, οι συμβολισμοί, οι αρχές της τέχνης και της επιστήμης.

Οι νέοι γονείς βλέποντας τον δεσμό ανάμεσα στο νεογέννητο μωρό τους και στη μητέρα του νομίζουν πως ξέρουν και να τον εξηγήσουν. Από την πρώτη στιγμή της δημιουργίας του ζευγαριού μητέρας - παιδιού σκέπτονται ότι πολύ απλά το δέσιμο μεταξύ τους είναι αποτέλεσμα της περιποίησης και της τροφής που παρέχονται συνήθως αφειδώς τις πρώτες ημέρες από τη μία πλευρά. Κατά τους ερευνητές όμως της ανθρώπινης ψυχής από τον καιρό του Γιουνγκ, στο πρώτο τέταρτο του αιώνα μας, ως τους σημερινούς, που ζουν το τέλος του, το βρέφος προσκολλάται στη μητέρα μόλις εκείνη αρχίσει να το θηλάζει. Οχι για άλλο λόγο, αλλά γιατί μέσα του υπάρχει μια αρχετυπική εικόνα της έννοιας της μητέρας - τροφού. Ετσι η παρουσία του στήθους της ενεργοποιεί τον νοητικό μηχανισμό που το βοηθάει να αρχίσει με τη μία, και χωρίς καθοδήγηση, να ψάχνει για το γάλα του. Φυσικά υπάρχει και στην άλλη όχθη, μέσα στη μητέρα, το αρχέτυπο ενός παιδιού, που αν όλα πάνε καλά θα προβληθεί στο νεογέννητο.

Η έννοια του αρχετύπου

Ο όρος αρχέτυπο σημαίνει αρχικός τύπος, ό,τι δηλαδή θα χρησιμεύσει ως υπόδειγμα, πρότυπο, μοντέλο. Τα αρχέτυπα μας καθοδηγούν σε ορισμένες βασικές συμπεριφορές όντας αντιπρόσωποι, ως προς τα πιο χαρακτηριστικά τους στοιχεία, εικόνων, ιδεών, εμπειριών και συναισθημάτων. Στα αρχέτυπα μελετητές διαφόρων σχολών βρίσκουν τα θεμέλια πολλών εκδηλώσεων του ανθρώπου, όπως των μύθων, της λογοτεχνίας, της τέχνης, των συμβολισμών και όλων των βασικών συλλήψεων της επιστήμης.
Η ύπαρξη των αρχετύπων έχει γίνει ήδη δεκτή, άμεσα ή έμμεσα, σε πολλές επιστήμες: στην Εθνολογία ως συλλογικές αναπαραστάσεις, στη Βιολογία ως πρότυπα συμπεριφοράς και μορφογενετικά πρότυπα, στην Ιστορία ως μοντέλα επανάληψης των βασικών γεγονότων, στη Συγκριτική Μυθολογία και Εθιμογραφία ως θέματα με παρόμοια χαρακτηριστικά, στην Κυβερνητική ως κατασκευή βασικών δυναμικών σχημάτων για την εξομοίωση διαδικασιών. Πίσω από όλα αυτά κρύβεται η παρουσία της έννοιας του αρχετύπου, το οποίο είναι κάτι πολύ σύνθετο.
Είναι κάτι που βιώνεται με τις εικόνες, τις ιδέες, τις εμπειρίες, με αρχετυπική δομή και παραγωγό τον μη συνειδητό νου. Αλλά η βασική και γενική δομή των περιεχομένων μέσα μας αρχετύπων είναι παγκόσμια και προϋπάρχει. Η προϋπάρχουσα δομή είναι αδύνατο να παρασταθεί και λειτουργεί ως ρυθμιστής εκείνου του υλικού που αναπαρίσταται. Ετσι, το αρχέτυπο ως εμπειρικό φαινόμενο καθορίζεται από το πού, το πότε και προσωπικές συνθήκες αλλά είναι, από την άλλη πλευρά, ιδεατό γενικό δομικό σχέδιο, ανεξάρτητο από συνθήκες, αποτελώντας ουσιαστικό συστατικό της ψυχής, του πνεύματος και του νου.
Η δυσκολία, που προκαλεί παρανοήσεις, έγκειται στο ότι τα αρχέτυπα είναι, κατά κάποιο τρόπο, πραγματικά. Δηλαδή είναι δυνατόν να αναγνωριστούν εμπειρικά ορισμένες καταστάσεις, με την αιτία τους να περιγράφεται ως αρχέτυπο. Κάτι τέτοιο το ξέρουμε στη Φυσική για καταστάσεις με αιτία τους, υποτίθεται, το άτομο, που όμως γι' αυτές είναι απλώς ένα πρότυπο ή όπως τα Μαθηματικά έχουν ως βάση τον αριθμό αλλά δεν είναι κάποιο δεικνυόμενο ον.
Κανένας δεν είδε ποτέ ένα αρχέτυπο, ούτε ένα άτομο, ούτε έναν αριθμό. Αλλά είναι γνωστό ότι όλα αυτά λειτουργούν, με τον τρόπο του το καθένα: το ένα παράγει την πρώτη ύλη όλης της δημιουργικότητας, το άλλο την ύλη και εκρήξεις, το τρίτο τα Μαθηματικά. Οταν λοιπόν λέμε άτομο ή αριθμός, στην ουσία εννοούμε ένα πρότυπο, μια ιδέα, μια εικόνα, μια σύλληψη, μια έννοια και όχι κάποιο υλικοφυσικό αντικείμενο. Ομοια, όταν λέμε αρχέτυπο εννοούμε την ιδέα, την εικόνα που αντιστοιχεί σε αυτό και ποτέ το πράγμα καθαυτό, που σε όλες τις περιπτώσεις είναι κάποιο υπερβατικό μυστήριο. Ποτέ ένας φυσικός ή μαθηματικός δε θα πίστευε ότι έχει χτυπήσει τον στόχο του, με το πρότυπο του ατόμου ή την έννοια του αριθμού, αντίστοιχα, γιατί ξέρει πολύ καλά ότι χειρίζεται ένα δυναμικό σχήμα ή μοντέλο που απλώς φανερώνει γεγονότα.
Πρέπει να κάνουμε όμως διάκριση μεταξύ του αρχέτυπου καθαυτού, δηλαδή του μη αντιληπτού, που είναι δυνητικά παρόν σε κάθε δομή, και του εκδηλωμένου αρχετύπου, που γίνεται αντιληπτό και εισέρχεται στο πεδίο της συνείδησης. Το εκδηλωμένο αρχέτυπο εμφανίζεται ως αρχετυπική εικόνα, που η μορφή της μπορεί να αλλάζει και να προσαρμόζεται στο περιβάλλον ως αρχετυπικός τρόπος δράσης, ως αρχετυπική διαδικασία, ως αρχετυπική στάση, ως αρχετυπική ιδέα, ως αρχετυπική εμπειρία. Ολα αυτά, αν ενεργοποιηθούν υπό ορισμένες συνθήκες, αναδύονται από τη μη συνειδητή ως τώρα κατάστασή τους και γίνονται κατά κάποιο τρόπο ορατά. Ετσι, το αρχέτυπο μπορεί να εκδηλωθεί όχι μόνο σε στατική μορφή, αλλά και με μια δυναμική διαδικασία και στην πραγματικότητα όλες οι τυπικές ανθρώπινες εκδηλώσεις της ζωής, βιολογικές, ψυχικές, πνευματικές, στηρίζονται σε μια αρχετυπική βάση.

Τα αρχέτυπα στη λογοτεχνία

Ο Jung εφάρμοσε τη θεωρία του για το συλλογικό υποσυνείδητο και τα αρχέτυπα στη λογοτεχνία και υποστήριξε ότι σε ένα αληθινά συμβολικό έργο τέχνης η πηγή των εικόνων δεν βρίσκεται στο προσωπικό υποσυνείδητο του συγγραφέα (αυτό θα έκανε το έργο ένα συμπτωματολογικό αλλά όχι συμβολικό προϊόν), αλλά στον χώρο της ασύνειδης μυθολογίας, της οποίας τα αρχέγονα περιεχόμενα αποτελούν κοινή κληρονομιά της ανθρωπότητας. Στις μυθολογίες όλων των πολιτισμών καθώς και στα όνειρα και στα λογοτεχνικά δημιουργήματα παρουσιάζονται αυτές οι αρχέγονες εικόνες ή αρχέτυπα, που δεν ανήκουν στο ατομικό πνεύμα ή στο πνεύμα του συγκεκριμένου πολιτισμού αλλά στο αχανές ασύνειδο πνεύμα, που αποτελεί το υπόστρωμα όλων των επιμέρους ατομικών πνευμάτων.
Στην εμφάνιση αυτών των αρχετύπων οφείλουν τα σπουδαία λογοτεχνικά έργα τη μεγάλη δύναμή τους να συγκινούν. Νιώθουμε ξαφνικά μια εξαιρετική ανακούφιση σαν να μας παρασύρει ή να μας κυριεύει μια ακατανίκητη δύναμη, γιατί βλέπουμε να μας αποκαλύπτονται οι βαθύτερες πηγές της ζωής. Ο Jung λέει ότι το αρχετυπικό περιεχόμενο εκφράζει ένα σχήμα λόγου (μια ταύτιση του ήλιου με τον βασιλιά ή του παιδιού με τον Θεό) και αποτελεί μέρος ενός μύθου. Οι μύθοι έχουν έναν ασύνειδο νοηματικό πυρήνα, ο οποίος στην πραγματικότητα δεν μπορεί να ανακληθεί στο συνειδητό αλλά ως ένα βαθμό μπορεί να προσεγγισθεί με περιγραφικά μέσα.
Το συλλογικό υποσυνείδητο είναι γεμάτο από αρχετυπικά σχήματα, που μοιράζεται όλο το ανθρώπινο γένος. Γι' αυτόν τον λόγο το έργο του καλλιτέχνη γίνεται παγκόσμιος πόλος έλξης και καταφύγιο κάθε διψασμένης ψυχής, η οποία βλέπει εκεί την πραγμάτωση αιτημάτων που η ίδια ήταν ανίκανη να μετουσιώσει σε τέχνη. Ο πραγματικός καλλιτέχνης ξέρει πώς να επεξεργάζεται τα περιεχόμενά του, έτσι ώστε αφαιρώντας την προσωπική χροιά να βρίσκει την πεμπτουσία τους, που είναι υπερπροσωπική. Εχει την ικανότητα να παρουσιάζει πιστά αυτά τα περιεχόμενα, δίχως αναπαραστατικές αδεξιότητες ή ατέλειες. Οι άνθρωποι έλκονται από την παγκοσμιότητά του, από τη δεξιοτεχνία του και από τις επωφελείς για την ψυχή τους υποδηλώσεις του. Το έργο τέχνης μάς βοηθάει να αφομοιώσουμε τις αγωνίες και τους φόβους μας, γιατί υπερβαίνει τους αμυντικούς μηχανισμούς της εγωικής συνείδησης. Παρασυρόμενοι από τον εγγενή κόσμο της συμβολικής τέχνης λυτρωνόμαστε, με αποτέλεσμα να βλέπουμε την τέχνη ως λύτρωση και τον καλλιτέχνη ως λυτρωτή. Στο αληθινά μεγάλο έργο τέχνης ο καλλιτέχνης καθαίρει αυτό το έργο από κάθε λογής προσωπικά στοιχεία, πηγαίνει, με μια υπερβατική λειτουργία, πέρα από το προσωπικό και ιδιωτικό ή τουλάχιστον του δίνει υπερπροσωπικές προεκτάσεις, ώστε να γίνεται πανανθρώπινο.
Με την εισαγωγή της έννοιας του συλλογικού ασυνειδήτου μπορούμε να πούμε ότι ο καλλιτέχνης δεν καθαίρει συνειδητά τα περιεχόμενα του ατομικού ασυνειδήτου από τις προσωπικές προσμείξεις, αλλά είναι μεγάλος καλλιτέχνης, στο μέτρο όπου μπορεί, και δίνει σχήμα αποδεκτό και ευχάριστο των αρχετυπικών εικόνων που συλλαμβάνει, μοιράζεται, κατανοεί, και στις οποίες φυσικά ανταποκρίνεται θετικά ολόκληρη η ανθρώπινη φυλή. Ο Jung δεν βλέπει στα διανθρώπινα και διαχρονικά σύμβολα απλώς την επιβίωση ορισμένων μορφών σκέψης, αλλά γι' αυτόν τα αρχέτυπα είναι ανεξάρτητες οντότητες, που δομούν το συλλογικό υποσυνείδητο. Αυτές οι οντότητες είναι άφθορες στην ουσία τους και συνιστούν τον ακλόνητο άξονα γύρω από τον οποίο η ανθρώπινη ψυχή περιστρέφεται πραγματοποιώντας τις αναρίθμητες παραλλαγές της. Αν ξέρουμε τι συμβαίνει στην ψυχή του καλλιτέχνη, μαθαίνουμε τι σημαίνει το έργο του. Αν ξέρουμε τι σημαίνει το έργο, μαθαίνουμε τι συμβαίνει στην ψυχή του καλλιτέχνη. Καλλιτέχνης και έργο βρίσκονται προφανώς σε αλληλεπίδραση, αλληλεξάρτηση, αλληλενέργεια.
Σύμφωνα, λοιπόν, με τη θεωρία αυτή, μπορούμε να υποστηρίξουμε ότι τα έργα εκείνα που είναι δημιουργήματα της εγωικής συνείδησης κρατάνε κάτι από τον λογικό κόσμο, την καθημερινότητα, την ιδιαιτερότητα του προσωπικού και είναι έργα επιδερμικά, επιφανειακά, χωροχρονικά περιορισμένα, δείχνουν το μερικό και όχι το γενικό. Αντίθετα, τα έργα που εκφράζουν το συλλογικό στην αιωνιότητά του, που εκφράζουν την ασύνειδη φυλετική μνήμη, που διαπερνούν τους περιορισμούς της λογικής και της καθημερινότητας αγγίζοντας τα βάθη της ανθρώπινης φύσης και ψυχής, τα έργα αυτά μπορούν να θεωρηθούν μεγάλα.
Ο δημιουργός τους λειτούργησε όχι ως προσωπικότητα, αλλά ως φορέας του δημιουργικού, ως ένα απρόσωπο μέσο για να ακουστεί ο γενικότερος προβληματισμός, λειτούργησε πέρα από το εγώ του, έχοντας, έστω προς στιγμή, ξεπεράσει την τάση του να ξεχωρίσει και έχοντας έτσι ενταχθεί ξανά στην αδιαφοροποίητη ενότητα. Στην περίπτωση αυτή, μιλάμε για μεγάλη, για αντικειμενική τέχνη. Και πρέπει να υπενθυμίσουμε ότι, αφού έτσι κι αλλιώς το υποσυνείδητο έχει τη δομή μιας γλώσσας, τα αρχέτυπα και οι αρχέγονες εικόνες αποτελούν έναν κώδικα επικοινωνίας, που χρησιμοποιείται ασυνείδητα, πηγαία και αυθόρμητα, κοινό σε ποιητή και αναγνώστη. Συνεπώς, ένα τέτοιο έργο μπορεί να μπει στην ψυχή από την «πίσω πόρτα» και όχι μέσα από τη λογική ανάλυση, με μια διά του ασυνειδήτου γνώση, οραματικά, διαισθητικά, ενορατικά.

Τα αρχέτυπα στην επιστήμη

Κατά τον Jung, ο αριθμός στα Μαθηματικά και το άτομο στη Φυσική είναι αρχέτυπα, τα οποία έγιναν συνειδητά. Εφαρμογές των αρχετύπων βρίσκουμε στις επιστήμες της Βιολογίας και της Κοινωνιολογίας, στη δυναμική των Μη Γραμμικών Συστημάτων, στην επιστήμη των Ηλεκτρονικών Υπολογιστών, στην Κβαντομηχανική, στη Φυσική Φιλοσοφία, στην Αρχιτεκτονική. Πράγματι, η ανακάλυψη ή η επινόηση προτύπων αρχετυπικής φύσης και η χρησιμοποίησή τους στις επιστήμες φαίνεται πως αποτελεί την πρωτοπορία σε εντελώς τεχνικούς και εφαρμοσμένους κλάδους. Καλό παράδειγμα εδώ είναι ο αρχιτέκτονας Alexander (που γράψαμε γι' αυτόν παλαιότερα εδώ στο «Βήμα»), οι απόψεις του οποίου χρησιμοποιήθηκαν από τους προγραμματιστές των κομπιούτερ, καθώς και ο αρχετυπικός προγραμματισμός, που εφαρμόζεται στο Τεχνολογικό Ινστιτούτο της Καλιφόρνιας. Σύμφωνα με αυτόν, ένα αρχετυπικό πρόγραμμα - σκελετός έχει τη δυνατότητα να πάρει πολλές μορφές, χωρίς να χάνει τον βασικό δομικό του χαρακτήρα και να εφαρμοστεί ανάλογα με το αντικείμενο.
Μία από τις πιο έγκυρες φωνές σχετικά με τα μυστήρια του εγκεφάλου είναι αυτή του Τζέραλντ Εντελμαν, τον οποίο ο έλληνας αναγνώστης μπορεί να βρει και να μάθει τη θεωρία του περί νευρωνικού δαρβινισμού στο βιβλίο «Αιθέρας θεϊκός, Λαμπερή φωτιά» (εκδόσεις Κάτοπτρο). Ενας μελετητής των αρχετύπων, ο Αντονι Στίβενς, στο καινούργιο βιβλίο του «Private Myths: Dreams and Dreaming» γράφει ότι η θεωρία του Γιουνγκ περί αρχετύπων επαναφέρεται με τον Εντελμαν στο προσκήνιο. Θεωρεί μάλιστα ότι η κάπως ασαφής θεωρία του Γιουνγκ να χωριστεί ο νους σε τρία μέρη ­ στο συνειδητό, στο προσωπικό υποσυνείδητο και στο συλλογικό υποσυνείδητο ­ επιβεβαιώνεται από τα όσα ο νευροφυσιολόγος Πολ Μακ Λιν το 1973 παρουσίασε σε βιβλίο, όπου γι' αυτόν ο ανθρώπινος εγκέφαλος είναι τρεις εγκέφαλοι σε έναν.
Ο πρώτος αντιστοιχεί στην περίοδο εξέλιξής μας ως νεοθηλαστικά, ένας για την προηγούμενη περίοδο των παλαιοθηλαστικών και ένας απομεινάρι της περιόδου των ερπετών με όλα τα αρχέτυπα διατηρημένα από τις διάφορες αυτές περιόδους.
Σε άρθρο που δημοσιεύθηκε μόλις τον Ιούλιο αυτής της χρονιάς στο περιοδικό «Discovery» μαθαίνουμε ότι την έννοια του αριθμού την μοιραζόμαστε ως αρχέτυπη γνώση και με τα περιστέρια και με τους ποντικούς, ενώ από άλλα πειράματα έχει ήδη διαπιστωθεί ότι μωρά λίγων μόλις μηνών έχουν ήδη την έννοια μικρών αριθμών όπως το ένα και το δύο. Θα μπορούσε να πει κανείς πως σήμερα τα αρχέτυπα βρίσκονται παντού και αυτό είναι φυσιολογικό, αφού βρίσκονται στον νου και στην ψυχή μας.
Την έννοια του αρχετύπου εισήγαγε τόσο ο Ηράκλειτος, που αντιμετώπιζε την ψυχή ως την αρχετυπική πρώτη αρχή, όσο και ο Πυθαγόρας, που θεωρούσε τον αριθμό αρχετυπικό στοιχείο του κόσμου. Η έννοια αυτή δομήθηκε από τον Πλάτωνα στη θεωρία των μορφών, όπου υποστηρίζει ότι η ουσία ενός πράγματος ή μιας έννοιας είναι η υποκείμενη μορφή ή ιδέα του και ότι αληθινή γνώση αποκτάται όταν η ψυχή φτάσει στην ανάμνηση των αρχέτυπων ιδεών.
Ο όρος αρχέτυπο συναντάται στα Ερμητικά κείμενα, στον Φίλωνα, στον Ειρηναίο, στον Διονύσιο Αρεοπαγίτη και στον Αυγουστίνο. Συγκεκριμένα, στο Corpus Hermeticum ο Θεός ονομάζεται «το αρχέτυπον φως», ενώ υπάρχει και η έκφραση «είδες εν τω νω το αρχέτυπον είδος». Στον Φίλωνα τον συναντάμε σε σχέση με την εικόνα του Θεού, που υπάρχει μέσα στον άνθρωπο, και σε εκφράσεις όπως «αρχέτυπος σφραγίς» και «αρχέτυπον παράδειγμα». Ο Ειρηναίος λέει: «Ο δημιουργός του Κόσμου δεν έπλασε αυτά τα πράγματα κατευθείαν από τον εαυτό του, αλλά τα αντέγραψε από αρχέτυπα έξω από τον εαυτό του». Στον Διονύσιο Αρεοπαγίτη υπάρχουν εκφράσεις όπως «άυλα αρχέτυπα» και «αρχέτυπος λίθος». Ο Πλωτίνος αναφέρει την έκφραση «πολύ αρχετυπώτερον και αληθέστερον», ενώ ο Διονύσιος Αλικαρνασσεύς λέει: «αρχέτυπον της αληθείας». Τέλος, ο Αυγουστίνος λέει τα εξής: «Οι πρωταρχικές ιδέες είναι καθορισμένες μορφές, σταθερές και αμετάβλητες αιτίες πραγμάτων, καθαυτές άμορφες, αιώνιες και ομοιότροπες, οι οποίες εμπεριέχονται στη θεία κατανόηση. Μολονότι οι ίδιες δεν χάνονται, όλα όσα μπορούν να δημιουργηθούν και να χαθούν διαμορφώνονται σύμφωνα με το πρότυπό τους. Η ψυχή δεν μπορεί να τις διακρίνει, εκτός και αν είναι η ορθολογική ψυχή».
Από καθαρά φιλοσοφική άποψη, το αρχέτυπο μπορεί να θεωρηθεί πλατωνικό είδος ή αριστοτελική κατηγορία εμπειριών, ενώ από επιστημονική άποψη εμπειρική περιγραφή ενός γεγονότος, το οποίο χαρακτηρίζει τις δομικές μορφές που βρίσκονται στη βάση του συνειδητού, όπως ακριβώς το κρυσταλλικό πλέγμα βρίσκεται στη βάση της διαδικασίας κρυστάλλωσης.
Στο ενδιαφέρον της σύγχρονης εποχής τα αρχέτυπα τα έφερε ο Jung, με τη θεωρία των αρχετύπων που διατύπωσε, και στο επιστημονικό ενδιαφέρον ήρθαν με την υπόθεση των αρχετύπων των Jung - Pauli, την οποία συνέχισε κυρίως η Von Franz. Ο Jung απλώς εφάρμοσε μια έτοιμη άποψη στα σύγχρονα προβλήματα, συνεχίζοντας στην ίδια γραμμή εξέλιξης, και είναι φανερό πως όλοι οι ασχολούμενοι με το θέμα των θεμελίων και της φιλοσοφίας των επιστημών δεν θα έπρεπε να την αγνοούν. Το γιατί συμβαίνει αυτό ή γιατί δεν αντιλαμβάνονται όλοι με τον ίδιο τρόπο το συγκεκριμένο αρχέτυπο το εξηγεί ο Διονύσιος Αρεοπαγίτης:
«Μπορεί όμως να πει κανείς πως η σφραγίδα δεν είναι η ίδια και πλήρης σε όλες τις αποτυπώσεις της. Βέβαια δεν είναι η αιτία η ίδια η σφραγίδα, γιατί συμμετέχει ολοκληρωτικά και παρόμοια σε κάθε περίπτωση, αλλά οι διαφορές των συμμετεχόντων που κάνουν τις αποτυπώσεις διαφορετικές, αν και το αρχέτυπο είναι ένα, πλήρες και το ίδιο σε κάθε περίπτωση».

Πηγή: Το Βήμα: http://goo.gl/ufMRZ1

Για τη γιορτή της Μητέρας

Η αγάπη μου για τη μητέρα θα μπορούσε να εκφραστεί με ποικίλους τρόπους και μεταφορές, αν θελήσω να μιλήσω και να εκμεταλλευτώ το μύθο. Συχνά μου προκαλεί αισθήματα που με κάνουν με κάποιο τρόπο να λειτουργώ όπως τα λουλούδια και οι μέλισσες, εγώ ανθίζω και μεγαλώνω και εσύ, κάποιες φορές, αφού σου δώσω το λουλούδι, μετατρέπεις τη γύρη σε μέλι και το μέλι είναι γλυκό. Υπάρχουν πολλά λουλούδια σαν και εμένα στη φύση. Εκείνη τη μέρα που ήρθες σε εμένα για να πάρεις τη γύρη σε ονόμασα Λουλουδένια! Ήμουν κι εγώ ένα λουλούδι μέσα σε τόσα άλλα, με τρόπο εργατικό και προσεγμένο ήρθες σε μένα και άρχισες να μου μαθαίνεις πώς να παράγω αυτή τη γύρη με την οποία τρέφονται οι μέλισσες πριν φθάσουν στο μελίσσι τους. Την πρώτη φορά που το έκανες μου είπες ότι αυτός είναι ο οικογενειακός καρπός, οι αξίες, η λεπτότητα, τα συναισθήματα αλλά και οι χειρισμοί που κάνουν την οικογένεια να ευδοκιμεί, έως ότου βρεθείς στις κυψέλες σου για το μέλι και το βασιλικό πολτό, συστατικά όχι μόνο ευεργετικά για τις μέλισσες αλλά για τον άνθρωπο συνολικά. Ζωγράφισα μάλιστα ένα στεφάνι με λουλούδια όπως αυτό που φοράς στο κεφάλι για να μου θυμίζει το όνομά σου. Η «Λουλουδένια» είναι η βασίλισσα του μελιού, ευαίσθητη, εύθραυστη, με λόγο που εκπέμπει αυτή τη φυσική ομορφιά και που γίνεται φιλόξενη και καταδεκτική για όλες τις εργάτριες της κυψέλης που θέλουν να παράγουν αυτό το αγαθό. Έξαφνα μου προξένησες αυτήν την ανάγκη και τότε άρχισα να βλέπω την απόσταση που υπάρχει στα σώματά μας. Θέλησα κι εγώ να μεταμορφωθώ και να μάθω την τέχνη του μελιού, να είμαι γλυκός, απλός, αλλά και διαυγής με τον τρόπο που η βασίλισσα συνεργάζεται με τις εργάτριες για το φυσικό αγαθό. Πως θα γίνει όμως αυτό όταν εσύ είσαι μέλισσα και εγώ ανθός; Γνώρισα τότε ένα ξωτικό που μου είπε ότι η Λουλουδένια, αν και μέλισσα έχει τα χρώματά σου, τα χρώματα των σκέψεών σου, των ανησυχιών σου, των συναισθημάτων σου, δίνει αγώνα για το καλό σου. Το ξωτικό με την παρέα του και αρχηγό μία Νεράιδα μεταμόρφωσαν και εμένα σε μέλισσα για να μάθω να μην κρίνω εξ ιδίων τα αλλότρια. Μπήκα και εγώ στις κυψέλες στις οποίες καθημερινά άρχισες να μου μαθαίνεις να σκέφτομαι, να εκφράζομαι αλλά και να βλέπω τα πράγματα και πολυδιάστατα και πολυφωνικά μα πάνω απ’ όλα με κριτήριο το τρίτο μάτι, τον εξωτερικό παρατηρητή που μπορεί να μην είναι παγιδευμένος στο μυαλό του, όπως εγώ μερικές φορές. Έτσι άρχισα να διακρίνω τα είδη τροφής που παράγει το μελίσσι, το μέλι από το βασιλικό πολτό με τον οποίο τρέφεται η μελλοντική βασίλισσα, η Λουλουδένια. Τότε ήταν που μου εξήγησες ότι τα είδη τροφής που παράγουμε και τα λουλούδια που επεξεργαζόμαστε καθορίζουν το τι έντομα γινόμαστε, πώς ξεχωρίζουν οι κηφήνες από τις εργάτριες και από τις βασίλισσες. Με τη βοήθεια της μεταμόρφωσης από τη Νεράιδα που με έβαλε στο σώμα μίας μέλισσας, άρχισες να μου μαθαίνεις τα διαφορετικά φίλτρα του νου και του λόγου με τα οποία γινόμαστε ευγενικοί, εγκρατείς, προνοητικοί μα πάνω απ’ όλα δίκαιοι. Μέχρι σήμερα θαυμάζω τον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί η μονάδα παραγωγής σου. Και με βοηθάει και εμένα να ξεχωρίζω τον τρόπο που μεγαλώνω και εργάζομαι. Όμως η Νεράιδα για να λύσει τα μάγια και να με ξανακάνει λουλούδι, να με ξαναβάλει δηλαδή στον κάμπο που ανήκω πρέπει να εκπληρωθεί μία υπόσχεση. Ότι θα έχω μάθει από εσένα όχι μόνο πώς να σκέφτομαι και να λειτουργώ για  να δίνω στους ανθρώπους μέλι αλλά έξω από την κυψέλη. Όταν θα με απομακρύνει από το σπίτι μας και θα με ξαναβάλει στους αγρούς, θα έχω μάθει όχι μόνο πώς να λειτουργώ με τους όρους του σπιτιού αλλά έξω από αυτό. Εκεί όπου ο σεβασμός και το δίκαιο δεν είναι αυτονόητα αλλά πρέπει να κερδηθούν. Κακά τα ψέματα, με προϊδέασες λιγάκι. Σήμερα πλέον έχω μάθει να διασταυρώνω τη σκέψη μου και να αναζητάω την πολυφωνία όπου και αν μπορώ, να διασταυρώνω και να μην αναλώνομαι πάντοτε σε στοχασμούς χωρίς απόδειξη. Τα μαθήματα που ως μητέρα μου έδωσες με κάνουν καθημερινά να ξαναλέω το απόφθεγμα του… Καρτέσιου. Σκέφτομαι άρα υπάρχω. Δεν πρέπει ποτέ να παίρνω αποφάσεις εν θερμώ και να μάθω να ζυγίζω πολλές πλευρές προτού κρίνω κάτι. Όταν η μέλισσα, η Λουλουδένια εκπληρώσει αυτόν τον ιερό σκοπό με την εργατικότητά της στο μελίσσι, είναι περήφανη και γίνεται η βασίλισσα. Και τότε η Φύση περίτρανα αλλά και με αίγλη εκπληρώνει τους σκοπούς της αλλά και τους λόγους ύπαρξής της. Σε βοήθησε με τους νόμους της και το παραμύθι της Νεράιδας να με κάνεις καλύτερο άνθρωπο και να αποκτήσω ηρεμία, στόχους σωστούς αλλά και προορισμό. Είμαι ξανά στο χώρο μου, στον κάμπο μαζί με τα άλλα λουλούδια να μεγαλώνω μα πάνω απ’ όλα να μη φοβάμαι.

Μία μικρή ιστορία Η, Από το εργαστήρι βιβλίου IANOS

Ο John είχε αγοράσει στο παρελθόν το βιβλίο Πτήσεις του Μυαλού του Λεονάρντο Ντα Βίντσι, μία βιογραφία με αφορμή την οποία έκανε κάποιες συζητήσεις στο γιο του Noel. Από την εποχή που βρίσκονταν στο Λονδίνο του είχε μιλήσει για την Αναγέννηση, ένα πολιτιστικό κίνημα που γεφύρωσε το Μεσαίωνα με το σύγχρονο κόσμο χάρη στην πολυεπίπεδη του εξέλιξη και το οποίο ανέδειξε σημαντικούς Αναγεννησιακούς καλλιτέχνες όπως ο Λεονάρντο και ο Μιχαήλ Άγγελος οι οποίοι ενέπνευσαν τον όρο Καθολικός Άνθρωπος. Σήμερα, ο John, ο Noel και η Εριφύλλη στην Ανδρομέδα, συζητούν για τις ιστορίες που διάβασαν ερμηνεύοντας την Αναγέννηση και σημασιολογικά ως εκ νέου γέννηση, αναδημιουργία.
Πάντοτε κάτι σκιρτούσε μέσα στις καρδιές τόσο του John όσο και του Noel όταν βρισκόντουσαν μπροστά σε όνειρα και ιδέες τα οποία δίσταζαν να ακολουθήσουν. Το ίδιο το πρόβλημα της γένεσης και του θανάτου, της αναγέννησης και της αναδημιουργίας, είχε από καιρού αντιμετωπίσει και ο John, όταν βραχυκυκλωμένος ανάμεσα στο παρελθόν και το μέλλον πάσχιζε να τα διατηρήσει όσο το δυνατόν ακέραια. Να διατηρήσει ακέραιο το χρόνο που μεταβάλλεται? Ή μήπως να διαφυλάξει την προσωπική του λύτρωση που μαίνεται, τη δική του αλλά όχι των συνανθρώπων του? Αδύνατον, σκέφτηκε αμέσως! Στα 16 του χρόνια ο Noel απέκτησε μία μοναδική ευκαιρία με το ταξίδι αυτό και με τη σκέψη αυτή παροτρύνει τον John:
-    Ας μη γυρίσουμε πίσω! Ας γίνουμε όλοι ως οικογένεια μόνιμοι ταξιδιώτες εδώ. Ας φτιάξουμε μία ζωή στον κόσμο αυτό!
-    Αγαπητέ μου ονειροπόλε, συνεχίζει ο πατέρας του, ίσως και να έχεις δίκιο!
Για τον John αυτή η εκ νέου γέννηση των ιδεών του είχε υπάρξει μία παράδοξη, μία μακάβρια πρακτική. Μπορούσε να φτιάξει ένα κόσμο καταπληκτικό μέχρι τη στιγμή που κάποιος θα τραβούσε το χαλί κάτω από τα πόδια του και θα του έλεγε ότι αυτό δεν υπάρχει… Το είχε ζήσει στον οργανισμό, το είχε νιώσει και στη ζωή του. Αγαπάς πράγματα που φεύγουν, του είχε πει κάποτε η γυναίκα του.
-    Θα σπουδάσω, θα βρω δουλειά και θα ζήσουμε μία ζωή σε παράλληλους κόσμους, αποκρίνεται ο Noel. Έχω φίλους εδώ. Τη Νεράιδα, τα ξωτικά που μας συντροφεύουν στα γλέντια… Ο κόσμος αυτός θα νικήσει οριστικά το σκοτάδι, θα νικήσει την έκπτωση και τότε θα είμαστε όλοι μαζί. Θα κοιτάξουμε πίσω μας την ιστορία και  θα γελάσουμε.
-    Καλέ μου Noel, του αποτείνεται η Εριφύλλη, σου έχω πει ποτέ ότι σε θαυμάζω?
Αν και νέος ακόμα, πάντοτε ήθελε να γνωρίζει τι σκέφτονται οι άλλοι γι αυτόν. Τώρα όμως η καρδιά του σκιρτούσε για άλλες ιδέες, οι έννοιες του Ντα Βίντσι, ο θρύλος του Οικουμενικού Ανθρώπου. Οι φωνές στις οποίες πίστεψαν… τόσο ο πατέρας όσο και ο γιος…

Το σπίτι της Νεράιδας, Ζ, Από το εργαστήρι βιβλίου IANOS

Το σπίτι της Νεράιδας: Πρόκειται για ένα σπίτι δίπλα στο μονοπάτι στο τέρμα του δάσους. Ένα σπίτι ξύλινο, με χιονισμένα (τη συγκεκριμένη περίοδο) κεραμίδια και καμινάδα, κυριολεκτικά μέσα στο πράσινο, δίπλα σε μία μικρή λιμνούλα και με πλούσια βλάστηση πολύχρωμων λουλουδιών εξωτερικά. Από τα παράθυρά του αλλά και τα τζάμια του αναδύεται ένα ζεστό πορτοκαλοκίτρινο φως, ενδεικτικό της φωτεινότητας αλλά και της δραστηριότητας μέσα στο σπίτι. Καθώς ανεβαίνουμε τα εξωτερικά σκαλάκια και μπαίνουμε μέσα από την πόρτα του σπιτιού, εσωτερικά βλέπουμε αρχικά μπροστά μας ένα τζάκι με δύο πολυθρόνες, αριστερά το σαλόνι που οδηγεί στα δωμάτια και δεξιά ένα χώρο διασκέδασης των ανθρώπων με τραπέζι, φαγητό και ξύλινα ράφια. Στο μέσο του σαλονιού βρίσκεται μία ξύλινη υδρόγειος σε βάση, καθώς κοιτάζουμε δεξιά μία βιβλιοθήκη, αριστερά βρίσκονται καναπέδες και πολυθρόνες και ο συγκεκριμένος χώρος είναι τόσο ευρύχωρος ώστε μπροστά στο βάθος και πριν μία σχετικά μεγάλης έκτασης αυλή, η Μινέρβα έχει τοποθετήσει ένα τηλεσκόπιο και διάφορα δικά της άλλα όργανα και πράγματα πάνω στα τραπέζια. Άτλαντες και διαβήτες, μαγικά ραβδιά, μία έδρα στην κορυφή της οποίας υπάρχει ένα βιβλίο με μαγικές σελίδες αλλά και δύο πολυθρόνες αριστερά, ενδιάμεσα των οποίων υπάρχει ένα τραπεζάκι με μία χρυσοποίκιλτη σκακιέρα πάνω του. Χύμα βιβλία, φωτογραφικές συλλογές και πολλά άλλα, όλα αυτά συνθέτουν την εικόνα του σαλονιού. Πρόκειται για ένα χώρο ο οποίος στο βάθος του έχει εσωτερική σκάλα η οποία οδηγεί σε μία σοφίτα με ξύλινες κουκουβάγιες στην πόρτα εισόδου, ένα γραφείο εσωτερικά το οποίο η Μινέρβα χρησιμοποιεί ως μελετητήριο και ποικιλία μαγικού εξοπλισμού δεξιά και αριστερά του χώρου. Σε μικρούς πάγκους, σε ράφια με άλλα βιβλία, αλλά και δίπλα σε γλάστρες μέσα στις οποίες η Μινέρβα καλλιεργεί μαγικά βότανα εσωτερικά του δωματίου σε σχέση με τον κήπο της στην άλλη πλευρά του σπιτιού, στον οποίο υπάρχουν διαφόρων ειδών καλλιέργειες. Στο σπίτι αυτό η Μινέρβα βρίσκει καταφύγιο μετά τις δραστηριότητές της στο Μαντείο και γενικά στην Ανδρομέδα, ένα χώρο προσωπικής εξερεύνησης που καλείται όμως να σηκώσει το βάρος του μέλλοντος. Η Μινέρβα άλλοτε ως Νεράιδα και άλλοτε ως Αλχημιστής που  μετασχηματίζει τον κόσμο σε λέξεις, αποκτάει πραγματική ενόραση στο σπίτι αυτό για το αληθινό νόημα αλλά και την αντίληψη του τι είναι μαγεία. Η μαγεία του έναστρου ουρανού, η μαγεία της ποίησης, η μαγεία ενός τοπίου ή μίας φωτογραφίας, η μαγεία του συγγραφέα, οι νόμοι που κυβερνούν ένα φανταστικό Σύμπαν αλλά και η μαγεία των παραμυθιών, των ξωτικών, του πνεύματος των Χριστουγέννων, των νάνων, αποτελούν απλά κάποιες από τις δραστηριότητες της μέσα στο προσωπικό της παρατηρητήριο, με τη συνοδεία αντικειμένων, βιβλίων, συλλογών αλλά και ευρύτερου εξοπλισμού. Ένα προσωπικό σπίτι τα αντικείμενα του οποίου αλλά και οι χώροι του συνδέονται με θύμισες, στιγμές, αγγελικά πλάσματα με τα οποία ήρθε κάποτε σε επαφή αλλά και τη ζωντάνια των ανθρώπων που πλέον το επισκέπτονται.
(Συνεχίζεται)

Μία σύντομη αφήγηση, ΣΤ, Από το εργαστήρι βιβλίου IANOS

Οι άνθρωποι της Ανδρομέδας ξυπνούν νωρίς το πρωϊ. Διατηρούν και αυτοί συνήθειες του πραγματικού κόσμου, όπως το ότι πρέπει να ψήσουν το ψωμί, να ετοιμάσουν ένα καλό πρωϊνό για τα μέλη της οικογένειας, να τακτοποιήσουν τα σπίτια τους, να κυκλοφορήσουν στην αγορά του χωριού για να μάθουν νέα και να αγοράσουν εφημερίδες και ειδικότερα να ρυθμίσουν το χρόνο τους με βάση την ενασχόλησή τους με την εκκλησία. Πρόκειται για ένα κόσμο απλό αλλά και φιλόδοξο ταυτόχρονα. Απολαμβάνουν τη μυρωδιά του ψωμιού και τις συζητήσεις όπως επίσης διηγούνται προφορικά θρύλους αλλά και τεκμήρια του μαγικού τους βασιλείου. Στον κόσμο αυτό ο Noel συχνά αισθάνεται μία ανεξήγητη πραότητα και ηρεμία, ανακαλύπτει πτυχές του χαρακτήρα του αλλά και τρόπους έκφρασης, όπου με βάση τη ζωή τους στο Λονδίνο δεν γνώριζε ακόμα ότι υπάρχουν. Οι μέρες στην Ανδρομέδα κυλούν γαλήνια αλλά και σιωπηλά ως προς τα μάγια που πρέπει να αποκατασταθούν. Από τις πρωϊνές οικογενειακές στιγμές και μέχρι το λόγο του Ευαγγελίου και από τις δραστηριότητες των κατοίκων μέχρι τα μαγεμένα γλέντια στο δάσος, η Ανδρομέδα εξελίσσεται πάνω σε μία εκλεπτυσμένη ισορροπία ενός λεπτού ιστού λέξεων, ειπωμένων αλλά και μνημονευμένων, ιστοριών αλλά και ακουσμάτων, τα οποία πραγματικά σε κάνουν να καταλαβαίνεις τι θα πει μαγεία, τι θα πει ατμοσφαιρικότητα και πως ακριβώς λειτουργεί το συνεχές του φανταστικού αυτού Σύμπαντος. Τόσο ο Noel και η Εριφύλλη όσο και ο John επιδίδονται συχνά σε συσχετισμούς ανάμεσα στο παρελθόν και το μέλλον. Η ζωή τους στο μαγαζί προτού φθάσουν στο σεντούκι και ξεκλειδώσουν τον φανταστικό αυτό κόσμο. Πως προσπαθούσε ο πατέρας του και τι μέσα διέθετε για να απαντήσει στην επιστήμη και τι κάνουν τώρα με όλα αυτά τα δεδομένα, τη μαγεία αλλά και τις δυνατότητες ερμηνευτικής που διαθέτουν. Πρόκειται για μία ευκαιρία που ότι και να έκανε ο πατέρας του στο Λονδίνο δεν μπόρεσε μέσα από το ρολογάδικο και τις εφευρέσεις του στο παρελθόν να εξηγήσει τι είναι αυτό ακριβώς που συμβαίνει στη σύναψη, ανθρώπων, νοημάτων αλλά και ιδεών. Ο John απλά παίζει με δυισμούς και δίπολα, δεν είναι ο άνθρωπος που βρέθηκε εξαρχής μέσα στο παραμύθι, τη φαντασία και τα νοήματα. Αυτή λοιπόν την Βαβέλ και την έκπτωση ανάμεσα στην τεχνολογία και τη μαγεία, είναι που πρέπει οι ήρωες να ψάξουν, να σκάψουν αλλά και να αποκαταστήσουν. Όμως για να συμβεί αυτό υπάρχει μία προφητεία που πρέπει να εκπληρωθεί, πριν η Μινέρβα λύσει τα μάγια μέσα στο Μαντείο και απελευθερώσει τον πολιτισμό. Όταν ένας απόγονος του Αδάμ ξεκλειδώσει την πύλη του φανταστικού και αποδώσει τιμές στις κρύπτες των προγόνων της Ανδρομέδας, που θανατώθηκαν άδικα όταν η ισορροπία του βασιλείου κατέρρευσε, ο βράχος στο ξέφωτο του μαγικού δάσους, μνημείο για τους κατοίκους θα ραγίσει, από το οποίο ακόμα και ο θάνατος θα φύγει πίσω τρέχοντας. Πρόκειται για γεγονότα που αφορούν το μέλλον των ηρώων, τολμούν όμως να θίξουν αυτό που και η Ανδρομέδα ονομάζει ελιξήριο, μία ιστορία και ένα μαγικό φίλτρο γύρω από την αθανασία και την αιώνια νεότητα.
(Συνεχίζεται)

Μία εξέλιξη της ιστορίας, Ε, Από το εργαστήρι βιβλίου IANOS

Το Χωριό: Πρόκειται για την κατοικημένη πολιτεία της Ανδρομέδας, χιονισμένη κατά την περίοδο επίσκεψης των ηρώων και περιμετρικά κυκλωμένη από το Μαγικό Δάσος, στο οποίο περνούν μεγάλο μέρος του χρόνου τους τα ξωτικά, οι νάνοι και οι νεράιδες. Αρτοποιήματα, καλάθια με φρούτα, άμαξες, ζωάκια, καμινάδες εν δράσει, ξυλεία, οικονομίες κατ’ είδος, πάγκοι με εμπορεύματα, παιδιά με εφημερίδες, αυλές πλούσιες σε διακόσμηση και πολλά άλλα συνθέτουν την εικόνα αλλά και τους λόγους κυκλοφορίας στην Ανδρομέδα. Σύντομα η ζωή τους θα εξελιχθεί απροσδόκητα όμορφα μέσα από ιστορίες φιλίας, αγάπης αλλά και προσωπικής εξερεύνησης. Ο John, ο Noel, η Εριφύλλη και οι Eric και Robert θα αναζητήσουν τον προσωπικό τους μύθο.
Το Κοσμικό: Σε ένα φανταστικό σύμπαν στο οποίο συχνά διαχέονται τα νοήματα, οι εσωτερικοί διάλογοι και οι δράσεις των ανθρώπων μέσα σε αυτό το ανώτερο ρευστό που ονομάζεται μαγεία, ο ερχομός των ηρώων από τον πραγματικό κόσμο θα γεμίσει τους κατοίκους της Ανδρομέδας με ελπίδα, προσμονή και κουράγιο απέναντι στο άγνωστο. Το βασίλειο με ηγέτη τη Μινέρβα και τον Άγγελο του Φεγγαριού καλείται να αποκαταστήσει την μαγική του δύναμη οδηγώντας τους αρχικούς ήρωες στη λύτρωση. Ο Άγγελος του Φεγγαριού είναι αυτός που μαζεύει τις χαμένες αγάπες και τις φυλάει στην πανσέληνο για να ξαναγυρίζουν στις μοναχικές καρδιές όταν την κοιτάνε.
Το Γλέντι: Πρόκειται για φολκλορικές βραδιές φωταγωγημένες με κολοκύθες μέσα στο μαγικό δάσος. Μέσα σε σκηνές, με πάγκους, με ποτά αλλά και με καλικάντζαρους που συνοδεύουν τα γλέντια των ανθρώπων, η Ανδρομέδα αναπολεί τις εποχές της δόξας της προτού καταδικαστεί σε μία Βαβέλ ανάμεσα στις δυνάμεις του ορατού και του αοράτου. Οι ήρωες τραγουδούν, παίζουν μουσική με διάφορα όργανα και διηγούνται ιστορίες συχνά κοπανώντας τα ποτήρια με τις μπύρες στα τραπέζια παρακολουθώντας τους φίλους τους και τα ξωτικά να χορεύουν μαζί. Είναι οι μοναδικές στιγμές που γίνεται λόγος για το μαγικό τραπέζι της Ανδρομέδας στο οποίο είναι όλοι καλεσμένοι. Ένα τραπέζι στο οποίο δεν υπάρχει χώρος για βία ή ανάθεμα και στο οποίο περιλαμβάνονται μορφές ανθρώπων ζωγραφισμένες μέσα από θρύλους και ακούσματα σε διάφορους πίνακες.
Οι Πειρασμοί: Μάζες καπνού με μορφές προσώπων διεισδύουν πυκνά συχνά τη νύχτα μέσα στο χωριό, εμποδίζοντας όλους μαζί και καθέναν ξεχωριστά να οδηγηθούν στην εντελέχεια, δηλαδή στην πλήρη πραγμάτωση των σκοπών τους σε αντιδιαστολή με την εν δυνάμει εμφάνιση. Συχνά έννοιες όπως ελευθερία, αγάπη, ισότητα, κατακερματίζονται από τους πειρασμούς διχάζοντας τα συναισθήματα και τις σκέψεις των ανθρώπων. Οι πειρασμοί είναι αυτοί που κάνουν τους ανθρώπους να αφιερώνουν πολύ περισσότερο χρόνο σε αυτά που νομίζουν ότι στερήθηκαν εν αντιθέσει με τις ευκαιρίες που τους δόθηκαν.
(Συνεχίζεται)

Ευθύς & Πλάγιος Λόγος, Από το εργαστήρι βιβλίου IANOS

Ευθύς Λόγος: Μία βραδιά στο Μαγικό Δάσος, δίπλα σε ένα κομμένο δέντρο και με ένα βαθύ μπλε φως να γεμίζει το χώρο, ο Noel και η Εριφύλλη έχουν καθίσει δίπλα στον κορμό και συζητούν:
-Αισθάνομαι ότι αναζητάς πάντοτε τη στιγμή, λέει η κοπέλα στο αγόρι. Κι αν δεν υπάρχουν απαντήσεις σε όλα?
Ο Noel γυρίζει το κεφάλι του στην Εριφύλλη και αμέσως μετά ανακάθεται. Σκεφτικός αλλά και ενθουσιώδης μιας και πάντοτε του άρεσαν οι συζητήσεις μαζί της, απλώνει το χέρι του πίσω από την πλάτη της.
-Εμείς θελήσαμε να κάνουμε το ταξίδι αυτό, συνεχίζει η Εριφύλλη. Ένα θέλω να σου πω μόνο. Ποτέ μην ξεκινάς κάτι αν δεν σκοπεύεις να το τελειώσεις. Στην πορεία βέβαια ανακαλύπτουμε άλλες ισορροπίες έως ότου φθάσουμε στο τέλος.
-Πραγματικά το πιστεύεις αυτό? Απαντάει με δέος ο νεαρός έφηβος. Χαίρομαι. Μου θυμίζεις τα λόγια που διάβασα στον Robert Frost. Δυο δρόμοι χωρίζονταν στο δάσος κι εγώ, εγώ διάλεξα τον πιο απάτητο.
Η Εριφύλλη με ένα απαλό χαμόγελο πλησιάζει αμέσως τον Noel για να τον αγκαλιάσει. Αμέσως μετά και με τις εκφράσεις του προσώπου τους να έχουν σοβαρέψει ο Noel της δίνει ένα απαλό φιλί.
-Να προσέχεις, του απαντά η Εριφύλλη.
Πλάγιος Λόγος: Μία βραδιά στο μαγικό δάσος, δίπλα σε ένα κομμένο δέντρο και με ένα βαθύ μπλε φως να γεμίζει το χώρο, ο Noel και η Εριφύλλη έχουν καθίσει δίπλα στον κορμό και συζητούν. Του λέει πως αισθάνεται ότι αναζητάει πάντοτε τη στιγμή, προβληματισμένη για το αν δεν υπάρχουν απαντήσεις σε όλα. Ο Noel γυρίζει το κεφάλι του στην Εριφύλλη και αμέσως μετά ανακάθεται. Σκεφτικός αλλά και ενθουσιώδης μιας και πάντοτε του άρεσαν οι συζητήσεις μαζί της, απλώνει το χέρι του πίσω από την πλάτη της. Η Εριφύλλη του λέει πως εκείνοι θέλησαν να κάνουν το ταξίδι αυτό και τον συμβουλεύει ποτέ να μην ξεκινάει κάτι αν δεν σκοπεύει να το τελειώσει, λέγοντάς του ότι στην πορεία ανακαλύπτουν άλλες ισορροπίες έως ότου φθάσουν στο τέλος. Αφού ο Noel τη ρωτήσει με δέος αν πραγματικά το πιστεύει αυτό, της λέει ότι του θυμίζει τα λόγια του Robert Frost. Δυο δρόμοι χωρίζονταν στο δάσος κι αυτός, αυτός διάλεξε τον πιο απάτητο. Η Εριφύλλη με ένα απαλό χαμόγελο πλησιάζει αμέσως τον Noel για να τον αγκαλιάσει. Αμέσως μετά και με τις εκφράσεις του προσώπου τους να έχουν σοβαρέψει ο Noel της δίνει ένα απαλό φιλί. Η Εριφύλλη του λέει να προσέχει.